|
|
Τοποθέτηση στη συζήτηση με θέμα: «Τι είναι το Φόρουμ;
- Ποιες οι επιδιώξεις του; - Πώς οικοδομείται; - Πώς οργανώνεται και
λειτουργεί;»
Δεδομένης της αδυναμίας μου να παραβρεθώ στην Προπαρασκευαστική Συνάντηση της Πρωτοβουλίας για το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ, στις 14-15 Δεκεμβρίου στην Αθήνα, θα ήθελα να καταθέσω γραπτά κάποιες σκέψεις - θέσεις για το θέμα που θα συζητηθεί το Σάββατο:
Α. Τι είναι – ποιες οι επιδιώξεις του Φόρουμ
Είναι προφανές ότι η απάντηση στα ερωτήματα «Πώς οικοδομείται – πώς οργανώνεται και λειτουργεί» το Φόρουμ, προϋποθέτει απάντηση στα δύο πρώτα ερωτήματα («τι είναι – ποιες οι επιδιώξεις του»). Στην προσπάθεια να απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά, καταθέτω τις εξής δύο βασικές θέσεις-προτάσεις:
1. Το Φόρουμ
είναι ένας ανοιχτός χώρος συνάντησης, πληροφόρησης, διαλόγου,
διαμόρφωσης θέσεων και διασύνδεσης δράσεων των προσώπων που συμμετέχουν
στις διαδικασίες του και των κοινωνικών σωμάτων, στα οποία ανήκουν τα
πρόσωπα αυτά.
2. Το Φόρουμ
είναι πρωτοβάθμιος κοινωνικός χώρος, δεν είναι κοινωνικό ή πολιτικό σώμα.
Από τις δύο παραπάνω θέσεις απορρέουν νομίζω μία σειρά από παράγωγες θέσεις, μεταξύ των οποίων οι εξής:
Το Φόρουμ είναι ένα σύστημα σχέσεων μεταξύ προσώπων,
στα οποία προσφέρονται οι αντικειμενικές δυνατότητες για να αναπτύξουν τις
αναγκαίες ατομικές και συλλογικές ικανότητες πληροφόρησης, διαλόγου,
διαμόρφωσης θέσεων και διασύνδεσης δράσεων των προσώπων, που συμμετέχουν στις
διαδικασίες του Φόρουμ, και των κοινωνικών σωμάτων, στα οποία ανήκουν τα
πρόσωπα αυτά.
Οι μετέχοντες/μετέχουσες στο Φόρουμ δεν αποφασίζουν
ως σώμα και δεν εκφράζουν θέσεις ή διακηρύξεις που δεσμεύουν
όλους/όλες ή την πλειονότητα όσων μετέχουν σε αυτό. Κανένας/καμία, δεν
εξουσιοδοτείται να αντιπροσωπεύει ή να εκφράζει θέσεις στο όνομα του Φόρουμ, ως
τέτοιου. Μέσα από τις διαδικασίες του, το Φόρουμ επιδιώκει την ανάπτυξη οριζόντιων
σχέσεων επικοινωνίας μεταξύ όσων μετέχουν σε αυτό.
Κοινωνικές, πολιτικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις,
σωματεία, σύλλογοι, ομάδες, δίκτυα, πρωτοβουλίες και κινήσεις πολιτών καλούνται
να στηρίζουν και να διευκολύνουν τις διαδικασίες που οργανώνονται από το
Φόρουμ, αλλά δεν μετέχουν και δεν εκπροσωπούνται ως τέτοιες στο
Φόρουμ.
Το Φόρουμ, αναγνωρίζοντας ότι η εναντίωση στο
νεοφιλελευθερισμό, τον πόλεμο, το ρατσισμό, την περιβαλλοντική καταστροφή και την
περιστολή των δημοκρατικών ελευθεριών προϋποθέτουν την ανάπτυξη και το
συντονισμό διακεκριμένων κοινωνικών πράξεων στους χώρους εργασίας, στο σχολείο,
στη γειτονιά, επιδιώκει να συμβάλει στο συντονισμό επιμέρους αντιστάσεων
σε κοινωνικούς χώρους και δεν αναλαμβάνει το συντονισμό τους, στο όνομά
τους.
Το Φόρουμ δεν επιδιώκει να αποτελέσει το μοναδικό
τρόπο διασύνδεσης και συντονισμού δράσης όσων μετέχουν σε αυτό και δεν
επιχειρεί τη διαμεσολάβηση ή την υποκατάσταση κοινωνικών ή
κοινωνικοπολιτικών οργανώσεων και κινήσεων που αναπτύσσονται στους κοινωνικούς
χώρους. Οφείλει, όμως, να εξασφαλίζει τις αντικειμενικές προϋποθέσεις
όσων μετέχουν σε αυτό να διαβουλεύονται ελεύθερα και να παίρνουν συγκεκριμένες
αποφάσεις πάνω σε θέσεις, πρωτοβουλίες και δράσεις.
Συγκεκριμένες συμφωνίες κοινής δράσης και παρέμβασης που
διαμορφώνονται, αποφασίζονται και συντονίζονται με διαδικασίες στο πλαίσιο
του Φόρουμ δεν το δεσμεύουν ως τέτοιο. Είναι δράσεις που εκφράζουν όσες
και όσους συναποφασίζουν και συμφωνούν με αυτές και όχι το Φόρουμ ως σύνολο. Το
Φόρουμ, ως τέτοιο, δεν αποφασίζει και δεν συντονίζει δράσεις και
παρεμβάσεις.
Β. Πώς
οικοδομείται – πώς οργανώνεται και λειτουργεί το Φόρουμ
Σε ό,τι αφορά στο ερώτημα «Πώς οικοδομείται – πώς οργανώνεται και λειτουργεί» το Φόρουμ, και εφόσον δοθούν απαντήσεις ανάλογες αυτών που διατυπώνονται παραπάνω, νομίζω ότι μπορεί να αναπτυχθεί ένα πλήθος προτάσεων, που φυσικά, δεν πρέπει να αναιρούν τις δύο βασικές θέσεις, παραπάνω.
Οι προτάσεις αυτές πρέπει να αφορούν στις καταστατικές και
οργανωτικές αρχές του Φόρουμ, τις διαδικασίες στο πλαίσιο του Φόρουμ,
τις μεθόδους δημοσιοποίησης διαδικασιών και πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται στο
πλαίσιό του, καθώς και τους τρόπους διαχείρισης κλειστών χώρων - κέντρων,
τεχνικών μέσων, αρχείων, πόρων κ.λπ.
Περιορίζομαι εδώ στην διατύπωση μερικών γενικότερων ιδεών-προτάσεων, επιφυλασσόμενος να επανέλθω αναλυτικότερα σε γενικότερες ή ειδικότερες σχετικές συζητήσεις.
Οι διαδικασίες, λειτουργίες και η «προς τα έξω» έκφραση του
Φόρουμ βασίζονται σε επιμέρους Τοπικά Φόρουμ, πόλης ή περιοχής.
Όλες οι συναντήσεις-«συνελεύσεις» Τοπικών Φόρουμ είναι
ανοιχτές, δημόσιες και εκ των προτέρων γνωστοποιημένες. Πρέπει να ευνοούν τη
συμμετοχή όλων.
Ο συντονισμός μεταξύ δύο συναντήσεων των Τοπικών Φόρουμ,
καθώς και ο δευτεροβάθμιος συντονισμός μεταξύ των Τοπικών Φόρουμ μεταξύ τους,
αντιμετωπίζεται κατά περίπτωση και όχι με τη δημιουργία κάποιου μόνιμου
κεντρικού οργάνου ή γραμματείας.
Ανοιχτές ομάδες εργασίας αναλαμβάνουν υποστηρικτικά και
τεχνικά καθήκοντα. Αντίθετα, συντονιστικά καθήκοντα, καθώς και διεκπεραίωση
επικοινωνιακών αναγκών (π.χ. δημοσιοποίησης διαδικασιών και πρωτοβουλιών που
αναλαμβάνονται στο πλαίσιο του Φόρουμ), προτείνονται από Τοπικά Φόρουμ
σε πρόσωπα που συγκροτούν αντίστοιχες επιτροπές. Οι επιτροπές αυτές ελέγχονται
από τα Τοπικά Φόρουμ. Εάν χρειαστεί, είναι δυνατόν να προταθεί η ανάκληση
προσώπων από τις επιτροπές. Σε κάθε περίπτωση, οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν
οι επιτροπές αυτές προβάλλονται ως πρωτοβουλίες των επιτροπών και όχι του
Φόρουμ.
Ενώ το ίδιο το Φόρουμ δεν είναι σώμα, μετέχουν σε αυτό,
ωστόσο, πρόσωπα που ανήκουν σε κοινωνικά σώματα (όπως σωματεία, συλλόγους
κ.λπ.), στα οποία υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης πολλαπλών δημοκρατικών
ελέγχων. Γενικός κανόνας, λοιπόν, είναι να προτείνονται συντονιστικές
και επικοινωνιακές ευθύνες σε αυτά ακριβώς τα πρόσωπα, ώστε να υπάρχουν
πολλαπλές εγγυήσεις (με την έννοια ότι αυτά τα πρόσωπα θα λογοδοτούν και θα
ελέγχονται τόσο σε/από διαδικασίες του Φόρουμ, όσο και σε/από τα κοινωνικά
σώματα στα οποία ανήκουν).
Θεματικές επιτροπές (ανά κοινωνικό χώρο ή θέμα), ομάδες
εργασίας, εργαστήρια, σεμινάρια, συναντήσεις, συνέδρια κ.λπ., επεξεργάζονται
θέσεις ή προτάσεις σε αντίστοιχα ζητήματα. Οργανώνονται με προσωπικές ή
συλλογικές πρωτοβουλίες. Τα αποτελέσματά τους, υπό μορφή επεξεργασιών ή
συμπερασμάτων, ανακοινώνονται στις συναντήσεις Τοπικών Φόρουμ και αξιολογούνται
ή/και αξιοποιούνται από αυτές. Σε κάθε περίπτωση, προβάλλονται ως επεξεργασίες
ή συμπεράσματα των αντίστοιχων διαδικασιών που αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία για
τη διοργάνωσή τους και όχι ως επεξεργασίες, συμπεράσματα, ή αποφάσεις του
Φόρουμ.
Για την ανάπτυξη οριζόντιων σχέσεων επικοινωνίας και
διαλόγου και για την ανταλλαγή απόψεων, θέσεων και προτάσεων δράσης στο
πλαίσιο του Φόρουμ μπορεί να αξιοποιηθεί μια μεγάλη ποικιλία μεθόδων και
εργαλείων: Λειτουργία δικτυακού τόπου (web site),
οργάνωση κλασσικών και ηλεκτρονικών αρχείων, mailing lists,
κοινωνικά κέντρα, στέκια, ραδιοφωνικές εκπομπές και πολλά άλλα, που δεν είναι
δυνατόν να προεξοφληθούν ή να καταγραφούν αναλυτικά εδώ.
Επειδή φαντάζομαι ότι, όλοι και όλες αναγνωρίζουν την ευρύτητα και την ποικιλία ιδιαίτερων και διαφορετικών αναγκών, καθώς και την πολιτική ή τεχνική σημασία που έχει η διεξοδική συζήτηση σε πολλά από τα ζητήματα αυτά, πιστεύω ότι πρέπει να προβλέψουμε το άνοιγμα και όχι το βιαστικό κλείσιμο της συζήτησης αυτής, η οποία, μάλιστα, πρέπει να αναπτυχθεί κυρίως σε τοπικό επίπεδο.
Στο τέλος του επόμενου Γενάρη πρέπει να εξασφαλίσουμε τους όρους για την οικοδόμηση και λειτουργία ενός Φόρουμ, ή, ακριβέστερα, πολλών τοπικών Κοινωνικών Φόρουμ στην Ελλάδα, προσβλέποντας σε μια δυναμική και ανοιχτή διαδικασία οικοδόμησης από τα κάτω προς τα πάνω και όχι το αντίστροφο.
Σπύρος Ψαρούδας