ΤΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ

                            ΚΥΤ ΤΗΣ ΔΕΗ ΣΤΗ Β ΖΩΝΗ ΥΜΗΤΤΤΟΥ

 

 

Ο αγώνας για την απομάκρυνση του ΚΥΤ της ΔΕΗ από τη Β Ζώνη Υμηττού στα σύνορα Ηλιούπολης-Αργυρούπολης,διαρκεί ήδη αρκετούς μήνες.Δεν αναφέρομαι στο συνολικό πρόβλημα που υφίσταται εδώ και χρόνια,αλλά στο τελευταίο μόνο στάδιο που είναι και το πιο αποφασιστικό από πλευράς κινητοποιήσεων.

Δεν είναι σκόπιμο να απαριθμήσουμε εδώ το χρονικό των κινητοποιήσεων που λίγο-πολύ είναι γνωστό.Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο είναι το εάν αυτός ο αγώνας πρόσθεσε κάτι νέο ή εάν αποτελεί μια απλή επανάληψη των δεκάδων αγώνων που γίνονται κάθε χρόνο για την υπεράσπιση αξιών που θεωρούνται αναντικατάστατες για την ύπαρξη και επιβίωση της ανθρώπινης κοινωνίας.

 

-Δεν πρόκειται δηλαδή απλά για το εάν οι πολίτες αυτής της περιοχής έχουν δικαίωμα να καθορίζουν τους όρους διαβίωσης τους.

-Δεν πρόκειται για το εάν οι πολίτες αυτής της περιοχής έχουν δικαίωμα να προστατεύουν τον περιβάλλοντα χώρο από τις όποιες επεμβάσεις της εξουσίας,με κρατικό ή με ιδιωτικό μανδύα.

-Δεν πρόκειται για το εάν οι πολίτες αυτής της περιοχής έχουν δικαίωμα να προστατεύουν την υγεία τη δική τους,των παιδιών τους,ακόμα και των επόμενων γενεών.

Αυτά είναι ζητήματα που σε όποιον από εμάς τεθούν θα τύχουν της ίδιας απάντησης.

Αντιθέτως,πρόκειται για το θεμελιώδες ζήτημα του δικαιώματος των πολιτών να επιλέγουν αυτοί οι ίδιοι τον τρόπο που θα παρέμβουν για να διασφαλίσουν όλα τα παραπάνω.

Μα θα ρωτήσει κάποιος:δεν επιλέγουμε εμείς τον τρόπο;Δεν μπορούμε να ψηφίσουμε τη μια ή την άλλη διαδικασία διεκδίκησης;Όποιος βιαστεί να απαντήσει ναι,το πιο πιθανόν είναι να βρεθεί προ εκπλήξεως στη ροή των γεγονότων.

 

Έχουμε όλοι γεννηθεί σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν θεσμοί και σύμβολα. Όπου σχεδόν το κάθε τι μέσω των συμβόλων θεσμοποιείται,εντάσσεται λειτουργικά σε ομάδες θεσμών που παίζουν το ρόλο του σταθεροποιητή του συστήματος.

Έχουμε γεννηθεί επομένως σε ένα περιβάλλον όπου το ¨γίγνεσθαι¨, αντικαθίσταται από το ¨είναι¨,στο βαθμό βέβαια που αυτό είναι δυνατόν.  

Ένα ¨είναι¨ που μετατρέπει τη κοινωνία από ¨θεσμίζουσα¨ σε ¨θεσμισμένη¨.

Που βάζει όρια στην αυτενέργεια του ατόμου μετατρέποντας το αυτονόητο σε αξιοπερίεργο.Που στη θέση της ¨συμμετοχής¨,τοποθετεί την αντιπροσώπευση.

Έτσι παρακολουθούμε τον ¨πολίτη¨,από λειτουργικό στοιχείο της κοινωνίας,να μετατρέπεται σε είδωλο.Άυλο και διάτρητο.

Όταν έστω και άθελα μου εκχωρώ το δικαίωμα συμμετοχής μου στις αποφάσεις που βαρύνουν το μέλλον μου,σε κάποιον άλλον,αυτομάτως η κοινωνία παύει να με αναγνωρίζει.Στη θέση μου αναγνωρίζει κάποιον άλλον,αυτόν που εγώ όρισα.

Όταν το πεδίο εκχώρησης του δικαιώματος μου είναι απεριόριστο,και το χρονικό διάστημα εκχώρησης δυσανάλογο της συχνότητας και της συνθετότητας των προβλημάτων,τότε μετατρέπομαι ολοκληρωτικά σε φάντασμα για τις λειτουργίες της κοινωνίας μου.

Αποποιούμαι πλήρως την ιδιότητα του πολίτη στην Αριστοτελική διάσταση της.

Πολύ περισσότερο όταν για όλα τα θέματα που προκύπτουν και για όλο το διάστημα που έχω εκχωρήσει τη συμμετοχή μου,δεν έχω δικαίωμα να ανακαλέσω αυτή την εκχώρηση.

Η κοινωνία των πολιτών έχει μετατραπεί σε κοινωνία των αντιπροσώπων,και ο πολίτης με τη σειρά του σε απλό εκλογέα.

 

Το αποφασιστικό εργαλείο με το οποίο παραμερίζεται ο άνθρωπος από τη κοινωνία του είναι η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία.Το εργαλείο με το οποίο στη θέση του πολίτη μπαίνει κάποιος άλλος,κατά κανόνα άγνωστος.Το εργαλείο με το οποίο μετατρέπεται σε φάντασμα μέχρι τη στιγμιαία διαδικασία της εκχώρησης των δικαιωμάτων του,δηλαδή την εκλογή του αντιπροσώπου του.

Έτσι οδηγείται αποδυναμωμένος στην εκάστοτε διεκδίκηση,προσπαθώντας να περάσει έστω και στιγμιαία από το περιθώριο,στο προσκήνιο της κοινωνίας. Αυτό που μας επιτρέπεται μόνο μια φορά και για έναν συγκεκριμμένο λόγο,στις εκλογές,φαντάζει απραγματοποίητο σε οποιονδήποτε άλλο χρόνο.

Είναι δυνατόν;Μπορεί ένας πολίτης-φάντασμα,ξαφνικά να μετατραπεί σε πρωταγωνιστή;Θα συμφωνήσουμε πως όχι,αλλά και εάν αυτό γίνει υπάρχουν τόσες δικλείδες ασφαλείας του συστήματος ώστε στη πορεία να εξωκείλει.

 

Τι συνέβη στη περίπτωση μας;

Βρεθήκαμε μαζί στο πρόβλημα με πολίτες που στις βουλευτικές εκλογές είχαν εκλέξει τον βουλευτή τους,στις νομαρχιακές τον νομάρχη τους,στις δημοτικές τον δήμαρχο τους.

Με πολίτες που είχαν εφησυχάσει στη καθημερινότητα τους θεωρώντας ότι ασκώντας το εκλογικό τους δικαίωμα,είχαν ξεμπερδέψει μια και καλή με τις  υποχρεώσεις τους απέναντι στη Πολιτεία για την επόμενη τετραετία.

Με πολίτες που σε κάθε πρόβλημα που παρουσιάζονταν μπροστά τους,το πρώτο που σκέφτονταν ήταν η προσφυγή στον αντιπρόσωπο που είχαν εκλέξει.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ήταν φυσικά ιδιαίτερα δύσκολο να οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ο αγώνας,ώστε αυτό το μεγάλο σύνολο πολιτών που ασχολούνται σχεδόν σε καθημερινή βάση με το συγκεκριμμένο πρόβλημα,να μπορέσει να λειτουργήσει με διαφορετικό τρόπο.Να αποτινάξει από πάνω του τα σύμβολα και τους θεσμούς που τον έσπρωχναν στο περιθώριο της κοινωνίας,που τον έκαναν αόρατο για οποιαδήποτε κοινωνική διεργασία. 

 

Η αποφαντασμοποίηση του πολίτη ήταν η μεγάλη πρόκληση για  το κίνημα που αναπτύχθηκε στη περιοχή.

Θέλησε και επιδίωξε να μετατρέψει τη στιγμιαία παρέμβαση σε διαρκή.

Θέλησε και επιδίωξε να αναποδογυρίσει τη σχέση εκπροσωπούμενου και εκπροσώπου.

Θέλησε και επιδίωξε να περάσει τον εκπροσωπούμενο στο προσκήνιο και τον εκπρόσωπο στο παρασκήνιο.

Πως και σε ποιο βαθμό έγινε αυτό;Μέσα από μια διαδικασία επίπονη και παλινδρομική,προσπαθήσαμε να πείσουμε τον απλό πολίτη ότι μπορεί να υπάρξει και να αναγνωρίζεται πλήρως από τη κοινωνία.Ότι δεν χρειάζεται να εκχωρήσει  για άλλη μια φορά τη συμμετοχή του,σε έμπειρους επαγγελματίες.Ότι η πολιτική δεν είναι μία ακόμα τέχνη σαν όλες τις άλλες,και επομένως δεν χρειάζεται ειδικούς τεχνίτες που θα την ασκούν.Τους επαγγελματίες πολιτικούς ή τους επαγγελματίες τεχνοκράτες-ειδικούς.

Στη σύγκρουση του Πλάτωνα με τον Πρωταγόρα,είμαστε σαφώς στο πλευρό του δεύτερου.Η πολιτική σαν έννοια προέρχεται από την αρχαία ¨πόλη¨.Και με τη λέξη ¨πόλις¨,εννοούμε το σύνολο των λειτουργιών που αφορούν και επηρεάζουν τις σχέσεις μιας ομάδας ανθρώπων.Πολιτική επομένως κάνει αυτός που παίρνει ή συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν μέρος ή το σύνολο των  σχέσεων της πόλης.Ο τεχνοκράτης μπορεί να παίρνει αποφάσεις έχοντας ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στον δικό του εξειδικευμένο τομέα.Επειδή όμως οι εξελίξεις δεν καθορίζονται από μεμονωμένες αποφάσεις σε μεμονωμένους τομείς, αλλά από δέσμες αποφάσεων που αναφέρονται σε δέσμες προβλημάτων, προκύπτει σαφώς η ανάγκη συμμετοχής στην επεξεργασία των αποφάσεων όλων των πολιτών.Η ετερότητα και ανομοιότητα που ευτυχώς κυριαρχεί στο φυσικό βασίλειο,επεκτείνεται και στο δίπολο πρόβλημα-λύση.Τα σύνθετα προβλήματα απαιτούν σύνθετες απαντήσεις.Και οι σύνθετες απαντήσεις δεν δίνονται από ολικούς ανθρώπους,όχι μόνο επειδή τέτοιοι δεν υπάρχουν αλλά και επειδή δεν μας ενδιαφέρουν.

 

Ξεκινήσαμε λοιπόν από την πρώτη αυθόρμητη αρχή,όλοι σε όλα.Εφόσον ο καθένας μπορούσε να βάλει το λιθαράκι του στον αγώνα,έπρεπε να έχει την ευχέρεια να περάσει στο προσκήνιο παίρνοντας τις όποιες πρωτοβουλίες μπορούσε.Ένας αγώνας χωρίς εκπροσώπους,χωρίς ειδικούς.Καταφέραμε να απελευθερώσουμε όλη την ενεργητικότητα των συμπολιτών μας.Ο καθένας είχε το τομέα του,την ειδικότητα του,τις γνώσεις του,αλλά συμμετείχε με τον τρόπο του στο σύνολο των αποφάσεων.Τον αγώνα επομένως τον δίνει ο πολίτης.Οι ειδικοί έρχονται επικουρικά,ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα του με τη  συσσώρευση εξειδικευμένων γνώσεων που βοηθούν στη λήψη σωστότερων αποφάσεων.Και ευτυχώς στο κίνημα μας είχαμε πολλούς ειδικούς σε πολλούς τομείς.Είχαμε όμως πολύ περισσότερους απλούς πολίτες που με τη βοήθεια των ειδικών και τις συμμετοχικές διαδικασίες,μπορούσαν να πάρουν σωστές και επεξεργασμένες αποφάσεις.Ταυτόχρονα γίναμε αόρατοι για τις διωκτικές υπηρεσίες των κάθε είδους εξουσιών,που δεν ήξεραν πώς να προσωποποιήσουν τις επιθέσεις τους.Οι απειλές και τα εξώδικα φάνταζαν τελείως αυθαίρετες ενέργειες στο βαθμό που δεν αποδείκνυαν την αποκλειστική ευθύνη των αποδεκτών τους.

Χάσαμε όμως στον τομέα της αποτελεσματικότητας.Η έλλειψη συντονισμού,η επικάλυψη δραστηριοτήτων και η συγκεντροποίηση αρμοδιοτήτων,ήταν στοιχεία που δημιούργησαν μια σχετική σύγχυση στη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα αυτού του μοντέλου.Στη σύγκρουση μάλιστα με τη κλασική παραδοσιακή άποψη της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας,η οποία στην αρχή τουλάχιστον είχε ισχυρό έρεισμα στο κίνημα, μετρήσαμε απώλειες.

 

Βλέποντας τα μειονεκτήματα και προσπαθώντας να τα ελαχιστοποιήσουμε, περάσαμε σε ένα δεύτερο στάδιο οργάνωσης.Συγκροτήσαμε όργανα λειτουργικά,χωρίσαμε αρμοδιότητες,χρεώσαμε αντικείμενα και διαλύσαμε έτσι την όποια δυσλειτουργικότητα αλλά και τυχόν καχυποψίες που βάρυναν τη δράση μας.Για να μπορέσουν όμως αυτά να λειτουργήσουν χωρίς να μειώνουν στο ελάχιστο την αυτενέργεια των πολιτών έπρεπε να συνοδεύονται από τα κύρια στοιχεία της Άμεσης Δημοκρατίας:

την εναλλαγή,την ανακλητότητα,τον περιορισμένο χρόνο, τη θεματική εκπροσώπηση και τη σμίκρυνση των σωμάτων των εκλεκτόρων.

 

Δημιουργήσαμε θεματικές επιτροπές,με πλήρη εξουσιοδότηση στην επεξεργασία των αντικειμένων τους.Με ανοικτές διαδικασίες όσον αφορά τις συνεδριάσεις και τη συμμετοχή,ορίζουν από μόνες τους και με όλες τις παραπάνω αμεσοδημοκρατικές παραδοχές,τους εκπροσώπους τους στο συντονιστικό του αγώνα.

Το συντονιστικό με τη σειρά του αποτελείται από εκπροσώπους όλων των

επιτροπών,άρα μπορεί να καλύψει το οποιοδήποτε εξειδικευμένο θέμα. Επομένως οι όποιες αποφάσεις του,έχουν εκ των πραγμάτων ισχυρή βάση στο βαθμό που προέρχονται από προηγούμενες επεξεργασίες των θεματικών επιτροπών.

Η ανοικτή συνέλευση των πολιτών έρχεται με τη σειρά της να καλύψει την όλη διαδικασία,σαν ανώτερο λαικό όργανο.Με απεριόριστη δυνατότητα χάραξης, αποδοχής ή απόρριψης των όποιων αποφάσεων και ενεργειών των θεματικών επιτροπών και του συντονιστικού.

Και η Διαδημοτική Επιτροπή Φορέων παράλληλα να παίζει έναν ρόλο συντονισμού ανάμεσα στα κινήματα που αναπτύσσονται στους Δήμους της Νοτιοανατολικής Αθήνας.

Μπορούμε έτσι να ισχυριστούμε ότι είμαστε αποτελεσματικοί,ότι είμαστε συντονισμένοι,ότι είμαστε συλλογικοί.

Και ταυτόχρονα ότι δεν έχουμε αρχηγούς,δεν δημιουργούμε κάστες,δεν παγιώνουμε αρχηγικές δομές και δεν περιορίζουμε την ενεργητικότητα του  πολίτη.

Χωρίς όλα αυτά να σημαίνουν ότι δεν υπάρχουν προβλήματα.Θα υπάρχουν αλλά και θα δημιουργούνται συνεχώς νέα.Άλλωστε μόνο ένα αποστεωμένο κίνημα,ή μια νεκρή κοινωνία δεν έχουν προβλήματα.Τέτοια ούτε θέλουμε να φτιάξουμε ούτε ονειρευόμαστε.

 

 

                                                                           Ηλιούπολη  22.1.2003

 

                                                                            Καραγεώργος Νίκος

                                                    Μέλος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων Ηλιούπολης